Als u belast bent met het gezag over minderjarige(n) heeft u niet alleen het recht, maar ook de plicht om ze op te voeden en te verzorgen. Hoewel de opvoeding van de kinderen in vele gezinnen gelukkig van een leien dakje gaat, komt het ook voor dat ouders het niet met elkaar eens zijn als er grote beslissingen met betrekking tot de opvoeding gemaakt moeten worden.
De meeste meningsverschillen lossen zich vanzelf op, maar er zijn ook gevallen waarbij er een hevige strijd tussen de ouders uitbreekt en geen van beiden bereid is water bij de wijn te doen. Ik heb het over de onoverkomelijke conflicten, de principekwesties en de fundamentele bezwaren.
Onlangs, tijdens een bespreking, sloeg ik de wet er nog eens op na en mijn oog viel direct op een artikel waarin staat aangegeven dat de rechter in geschillen over de gezamenlijke uitoefening van het gezag een beslissing neemt die het hem/haar in het belang van het kind/de kinderen wenselijk voorkomt (artikel 1:253a Burgerlijk Wetboek). Dit artikel vormt voor de burgerlijke rechter een zelfstandig toetsingskader. Het is dus mogelijk om een verzoek om vervangende toestemming – in plaats van de vereiste toestemming van de ander die met het gezag over de minderjarige(n) belast is – bij de rechter in te dienen.
Zo speelde er onlangs een zaak (in Nederland) waarin de ouders het niet eens konden worden over de middelbare school waar zoonlief na de grote vakantie geplaatst zou worden. De moeder verzocht om vervangende toestemming om haar zoon op school A in te schrijven waarna de vader, in dezelfde procedure, toestemming verzocht om de zoon op school B in te schrijven. Vervangende toestemming aan de rechter om met de minderjarige(n) naar het buitenland te reizen, te verhuizen of om de geslachtsnaam van de minderjarige(n) te wijzigen behoort ook tot de mogelijkheden.
Bij de beoordeling van een dergelijk verzoek dient de rechter de verschillende belangen van alle betrokkenen tegen elkaar af te wegen, waarbij het belang van het kind of de kinderen in beginsel voorop staat. Uit vaste jurisprudentie volgt echter ook dat, hoezeer het belang van het kind een overweging van eerste orde dient te zijn bij de te verrichten afweging van belangen, andere belangen zwaarder kunnen wegen.
Ik denk aan de zaak waarin de vader in het buitenland woonde en de moeder en minderjarige kinderen op Curaçao woonden. Naar aanleiding van een zorgwekkend incident tussen de kinderen op Curaçao verzocht de vader aan de rechter vervangende toestemming in plaats van de vereiste toestemming van de moeder om de hoofdverblijfplaats van een van de kinderen te wijzigen naar zijn verblijfplaats én vervangende toestemming om daar met het kind heen te reizen. De rechter achtte na afloop van een vlammend kort geding het door de moeder benadrukte belang van het bij elkaar zijn van de kinderen (op Curaçao) ondergeschikt aan het belang van de verhuizing van de minderjarige naar de vader in het buitenland, mede nu dat belang – net als het bij elkaar blijven van de ouders – niet zodanig onaantastbaar moet worden beschouwd dat dit niet kon wijken voor een hoger belang, de verhuizing van de minderjarige.
Een prachtige passage uit het vonnis wil ik u niet onthouden. De rechter overwoog dat het verdeeld zijn van de kinderen tussen de vader en de moeder als gunstig gevolg meebrengt dat de disbalans, doordat vader in het buitenland woont en door de slechte communicatie tussen partijen, in een eerlijker verhouding komt te staan nu beide partijen voor de omgang met het kind dat niet bij hem/haar woont afhankelijk zijn van telefoon-/videocontact en vakanties en voor informatie afhankelijk zijn van een deugdelijke invulling van de informatieplicht door de ander.
Uit dit voorbeeld blijkt dat de rechter bij de belangenafweging alle omstandigheden van het geval in acht zal nemen. Voor een geslaagd beroep op vervangende toestemming van de rechter is het dan ook van groot belang dat u de juiste argumenten gebruikt om uw verzoek te onderbouwen. Wij helpen u daar graag bij.