Vaders die hun kind(eren) willen erkennen, ze zijn er in alle soorten en maten. Zo zijn er vaders die maandelijks bijdragen aan de kosten van opvoeding en verzorging van hun kind(eren) terwijl ze die kinderen niet of nauwelijks zien en er zijn vaders die al jaren in gezinsverband met de moeder van hun kind samenwonen maar die het kind niet erkend hebben omdat het nooit tot een (gezamenlijk) ritje naar de burgerlijke stand is gekomen. Tevens zijn er vaders die al voor de geboorte van het kind al niets meer van zich laten horen en tot inkeer komen door alsnog een rol in het leven van hun kind(eren) te willen spelen. Ook zijn er bijvoorbeeld mannen die zich gedragen als vaders maar die niet de biologische vader van het kind zijn.
Er is de afgelopen jaren veel veranderd in het erkenningslandschap van ons Koninkrijk. De vraag of een kind tijdens een huwelijk ter wereld kwam was in het verleden sterk bepalend voor de rechtspositie van het kind en zijn vader. Kinderen geboren binnen een formele relatie, zoals een huwelijk of geregistreerd partnerschap, hebben van rechtswege twee ouders. Overige kinderen hebben alleen een moeder, tenzij de vader het kind erkent. Als de moeder van het kind niet instemt met de erkenning, kan de man de rechter om vervangende toestemming vragen. Aan het toestemmingsvereiste lag ooit de gedachte ten grondslag dat de vrouw beschermd moest worden tegen een erkenning door een man uit mindere klasse of maatschappelijk geschandvlekt persoon die zich uit haat of nijd als vader van het kind zou opgeven, hetgeen niet alleen de eer van de moeder maar ook het belang van het kind zou schaden. Hoewel wij tegenwoordig hele andere opvattingen hebben, heerst het basisidee, de bescherming van de vrouw tegen ongewenste inmenging in haar leven met het kind, nog steeds. De schaduwkant van dit streven is echter dat de rechtspositie van de man en het kind afhankelijk was van de toestemming van de moeder.
Voorheen kon de biologische vader van een kind alleen vervangende toestemming voor erkenning van de rechter krijgen als hij met het kind in een als ‘family life’ aan te merken relatie stond. Bij ‘family life’ gaat het om de bescherming van het familie- en gezinsleven. Voor moeder en kind geldt meestal automatisch dat er sprake is van ‘family life’. Heeft het kind ouders die met elkaar getrouwd zijn dan is er tussen beide ouders en het kind ook sprake van ‘family life’ en ook bij ongehuwde ouders die in gezinsverband met het kind samenwonen is er sprake van ‘family life’.
De biologische vader die nooit met het kind heeft samengewoond heeft echter niet automatisch ‘family life’ met het kind. Dat hangt namelijk af van diverse factoren zoals de door de vader getoonde interesse in het kind, zijn relatie met de moeder van het kind en bijvoorbeeld de door hem in het kind getoonde belangstelling.
De mogelijkheid om vervangende toestemming van het Gerecht te krijgen om tot erkenning van een kind over te gaan, ontwikkelde zich in eerste instantie in de rechtspraak. Inmiddels heeft de mogelijkheid van vervangende toestemming een wettelijke basis waarbij welbewust is afgezien van de beperking dat de mogelijkheid van vervangende toestemming voor erkenning van het kind alleen verkregen kan worden in de gevallen waarin er tussen de man die een kind wil erkennen en het kind ‘family life’ bestaat. Kortom, tegenwoordig wordt door de rechter het belang en de aanspraak van de man op erkenning afgewogen tegen de belangen van de moeder en het kind bij nieterkenning. In de wet is het belang van de moeder nader omschreven als ‘het belang bij een ongestoorde verhouding met het kind’. Volgens vaste rechtspraak is van schade aan het belang van het kind alleen sprake als er reële risico’s zijn dat het
kind door de erkenning wordt belemmerd in zijn sociaal-psychologische en emotionele ontwikkeling.
De man kan vervangende toestemming van het Gerecht krijgen als hij (i) de verwekker van het kind is, (ii) de erkenning de belangen van de moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind niet schaadt en (iii) de erkenning de belangen van het kind niet schaadt. Het komt in de procedure tot verkrijging ‘vervangende toestemming’ aan op een afweging van de betrokken belangen met als uitgangspunt dat zowel het kind als de verwekker er aanspraak op heeft dat hun relatie rechtens wordt erkend als een familierechtelijke betrekking. De vraag of een verzoek moet worden toe- of afgezen is niet in algemene zin te beantwoorden en het antwoord is sterk afhankelijk van de specifieke feiten en omstandigheden van het geval.
De gevolgen van de erkenning van (een) kind(eren) zijn te vinden in het wettelijk erfrecht, kinderen zijn namelijk de wettelijke erfgenamen van hun ouders. Ouders kunnen ook wettelijk erfgenaam van het kind zijn. Daarnaast ontstaat er ook een verplichting om het kind in financiële zin te onderhouden en er moet een keuze voor de achternaam van de moeder of vader of een combinatie van beiden gemaakt worden. Afhankelijk van het recht van het land waarvan de vader de nationaliteit heeft krijgt het kind mogelijk de nationaliteit van de vader.
De biologische vader van een kind hoeft het kind overigens niet te erkennen om recht op omgang met het kind te krijgen. De biologische vader kan ook recht op omgang met het kind hebben als omgang tussen hem en het kind in het belang van het kind is. Daarvan kan bijvoorbeeld sprake van zijn als er een persoonlijke band tussen het kind en de biologische vader bestaat.
In Nederland krijgen vaders bij de erkenning van een kind sinds 1 januari 2023 automatisch het gezamenlijk gezag met de moeder. Als een vader ouderlijk gezag heeft kan hij meebeslissen over de opvoeding van het kind. Op Aruba kregen vaders al sinds september 2021 automatisch het gezamenlijk ouderlijk gezag met de moeder bij de erkenning van een kind. Voor Curaçaose vaders is het vooralsnog wachten op de uitwerking van het huidige conceptwetsvoorstel dat hopelijk niet al te lang op zich laat wachten.
Heeft u vragen over erkenning, gezag of andere onderwerpen op het gebied van het personenen familierecht? Benader mij dan gerust voor een vrijblijvend consult via eisden@true-lawyers.com.