Iedereen kent wel de verhalen van heftige discussies tussen familieleden en erfgenamen bij de afwikkeling van een testament. Het kan ook u zijn overkomen. Deze discussies kunnen het gevolg zijn van emoties vanwege het verlies van een dierbare of vanwege verschil van mening hoe de nalatenschap moet worden verdeeld. 

Om dergelijke discussies zoveel mogelijk te voorkomen, kan bij testament een executeur worden benoemd die belast wordt met de afwikkeling van een nalatenschap. Deze mogelijkheid bestond ook onder het oude recht. Het bestek van deze column is onvoldoende om de rol van een executeur in een nalatenschap volledig uit te leggen. Desalniettemin zal ik proberen u een zo goed mogelijk beeld te schetsen. 

Iedereen kan bij testament een (of meerdere) executeur(s) aanwijzen en aan die executeur specifieke taken toewijzen. Denk hierbij aan het verzorgen van de uitvaart en het beheren en afwikkelen van de nalatenschap. Ook kan een executeur worden opgedragen om tot verdeling van de nalatenschap over te gaan. Wanneer aan de executeur bij testament geen bijzondere taken zijn opgedragen, bestaat de taak van de executeur uit het beheren van de nalatenschap en het betalen van de schulden van de nalatenschap. Dit komt erop neer dat de executeur o.a. de uitvaart verzorgt, een overzicht maakt van de goederen en schulden van de nalatenschap en administratieve zaken van de overledene afrondt. Als de nalatenschap onvoldoende geld bevat om schulden te betalen, dan is de executeur bevoegd om een of meerdere van de door hem beheerde goederen te verkopen zodat de schulden daaruit kunnen worden betaald. 

De executeur is verplicht om de erfgenamen op de hoogte te houden van het door hem gevoerde beheer. De erfgenamen mogen zelf niet over de goederen van de nalatenschap beschikken, zolang de executeur aan het roer staat. Wel moet de executeur steeds overleg plegen met de erfgenamen, bijvoorbeeld over de keuze welke goederen zullen worden verkocht om schulden van de nalatenschap te betalen. Nadat de executeur zijn taken heeft volbracht, stelt hij de goederen van de nalatenschap aan de erfgenamen ter beschikking. De erfgenamen kunnen dan tot verdeling van de nalatenschap overgaan. 

Als degene die een testament opstelt (“de erflater”) wil dat een executeur de nalatenschap onder de erfgenamen verdeeld, dan moet dat uitdrukkelijk in het testament worden opgenomen. Ook kan de erflater in het testament bepalen op welke manier hij de nalatenschap verdeeld wenst te zien. 

Bijna iedereen kan als executeur worden benoemd. De wet noemt slechts enkele uitzonderingen voor personen die handelingsonbekwaam zijn, waarvan de goederen onder bewind zijn gesteld of die in staat van faillissement verkeren. Vaak kiest men ervoor om een goede vriend of een familielid tot executeur te benoemen. Dat hoeft echter niet. Ook een professionele partij kan als executeur worden benoemd. Als de nalatenschap omvangrijk is, kan het beter zijn om een professionele partij als executeur te benoemen. De executeur draagt grote verantwoordelijkheid (en ook aansprakelijkheid) voor de wijze waarop hij zijn taken uitvoert. Het is daarom voordelig als de executeur enige juridische en/of financiële kennis heeft. 

Tenzij de erflater bij testament anders heeft bepaald, komt aan de executeur loon toe van 1/100 van de waarde van het vermogen van de erflater. Mocht aan een executeur geen loon zijn toegekend, terwijl de praktijk toont dat met de uitvoering van zijn taken veel tijd, moeite en kosten gemoeid zijn, kan de executeur aan de rechter vragen hem alsnog loon toe te kennen. 

Iemand die tot executeur is benoemd, is niet verplicht om die benoeming te aanvaarden. Die keuze moet wel binnen redelijke termijn worden gemaakt. 

Een executeur die zijn taak heeft volbracht kan het beheer beëindigen. En erfgenamen die het oneens zijn met de werkwijze van een executeur kunnen de rechter vragen om de executeur te ontslaan en eventueel een ander als executeur te benoemen. 

De rol van de executeur is niet makkelijk. De executeur moet ervoor zorgen dat de waarde van de nalatenschap zoveel mogelijk wordt behouden, dat alle zaken die de erflater heeft achtergelaten worden afgewikkeld en ziet zich vaak geconfronteerd met emotionele of ruziënde erfgenamen. Een executeur kan zich echter altijd door een professionele partij laten bijstaan, zoals een advocaat of boedelnotaris. 

Bent u als executeur benoemd of overweegt u bij testament een executeur aan te wijzen, is het raadzaam om juridisch advies in te winnen. Zo bent u in elk geval zoveel mogelijk voorbereid op wat er komen gaat.