U heeft de liefde van uw leven gevonden en treedt met hem of haar in het huwelijk, waarin u elkaar trouw belooft tot de dood u scheidt. De liefde is de reden dat velen besluiten om in het huwelijksbootje te stappen, zich soms onbewust welke gevolgen dit huwelijk op hun rechtspositie heeft.
De wet bepaalt dat vanaf het ogenblik der voltrekking van het huwelijk van rechtswege (lees: automatisch) een gemeenschap van goederen ontstaat. De huwelijkse gemeenschap van goederen betreft een afgescheiden vermogen. Goederen die eerst slechts aan de ene echtgenoot toebehoorden, vallen door het huwelijk van rechtswege in het afgescheiden vermogen van de huwelijkse gemeenschap van goederen. De echtgenoten kunnen bij huwelijkse voorwaarden de gemeenschap van goederen beperken of volledig uitsluiten. Desalniettemin kan er een gemeenschap van goederen als afgescheiden vermogen ontstaan, indien de echtgenoten alsnog gemeenschappelijke goederen verkrijgen.
Voor het gemak gaan we voor het vervolg uit van de gevolgen van het huwelijk binnen gemeenschap van goederen. De wet vervolgt dat de ge-meenschap wat haar baten betreft alle goederen van de echtgenoten omvat, bij aanvang van de gemeenschap aanwezig of die nadien worden verkregen. Het eigen huis van één van de echtgenoten, valt derhalve in de gemeenschap. Zo ook de aandelen die één van de echtgenoten in een vennootschap houdt. Echter, sommige goederen worden bij wet van de gemeenschap uitgesloten en blijven dus privégoederen van die echtgenoot, zoals goederen die worden verkregen krachtens erfopvolging bij versterf, making of bij gift verkregen goederen. Goederen en schulden die op enigerlei bijzondere wijze verknocht zijn aan één der echtgenoten, vallen slechts in de gemeenschap voor zover die verknochtheid zich hiertegen niet verzet. Als verknochte goederen kan als voorbeeld worden genoemd een vordering op smartengeld ten gevolge van een ongeval. Die vordering valt doorgaans niet in de gemeenschap en blijft privé-eigendom van de betreffende echtgenoot.
De gemeenschap omvat, wat haar lasten betreft, alle schulden van ieder der echtgenoten, met uitzondering van een aantal schulden, bijvoorbeeld die schulden die de van de gemeenschap uitgezonderde goederen betreffen. De gemeenschap van goederen heeft niet tot gevolg dat een contractspartij van een echtgenoot ook de contractspartij wordt van de andere echtgenoot. En de echtgenoot die vóór het huwelijk eigenaar was van een goed, blijft dat ook na het huwelijk. De andere echtgenoot wordt geen mede-eigenaar van datzelfde goed. De echtgenoten komen dus ondanks de gemeenschap van goederen niet in dezelfde rechtsverhouding tot deze goederen te staan. Zo kan een schuldeiser alleen de echtgenoot, die zijn contractspartij is, tot nakoming aanspreken. De schuldeiser kan echter, ongeacht of een goed van de echtgenoot-contractspartij in de gemeenschap is gevallen, de schuld op alle goederen van de gemeenschap verha-len. Zo kan een schuldeiser een woonhuis uitwinnen, dat vanwege het huwelijk in de gemeenschap is gevallen. De schuldeisers dansen, maar de andere echtgenoot voelt zich minder rijk. Deze gemeenschap van goederen wordt onder andere van rechtswege ontbonden op het tijdstip van overlijden van één van de echtgenoten of op het tijdstip van indiening van het verzoek tot echtscheiding. De gemeenschap gaat op dat moment over in de ontbonden huwelijksgemeenschap als afgescheiden vermogen. De echtgenoten hebben een gelijk aandeel in de ontbonden gemeenschap.
Schuldeisers die bij de ontbinding reeds schuldeiser waren, behouden hun recht van verhaal op de goederen van de inmiddels ontbonden gemeenschap, zolang deze niet verdeeld zijn. Ingeval ex-echtelieden het niet eens kunnen worden over de wijze van verdeling van de gemeenschap, dansen de schuldeisers nog steeds. Zij kunnen hun vorderingen immers alsnog op alle gemeenschapsgoederen verhalen. Stelt u zich nu eens voor dat één van de ex-echtelieden voordat de ontbonden huwelijksgemeenschap is verdeeld, komt te overlijden. Wat gebeurt er dan? Op grond van de wet volgen de erfgenamen de erflater (lees: de overleden ex- echtgenoot) van rechtswege op in zijn voor overgang vatbare rechten en bezittingen.
Ook worden de erfgenamen van rechtswege schuldenaar van de schulden van de erflater. Schulden van de erflater vallen in de nalatenschap en worden als schulden van de nalatenschap aangemerkt. De schuldeisers van de nalatenschap kunnen hun vorderingen op de goederen van de nalatenschap verhalen. Heeft een erfgenaam de nalatenschap zuiver aanvaard, dan staat hij ook met zijn eigen vermogen in voor de betaling van die schulden. Alweer dansen de schuldeisers. Men kan zichzelf of erfgenamen tegen dergelijke risico’s beschermen indien men zich bewust is van de rechtsgevolgen van een huwelijks-goederengemeenschap, doch ook van de erfrechtelijke gevolgen van overlijden. Door u goed te laten voorlichten, kunt u uzelf en uw geliefden veel ellende besparen en hun rechtspositie beter beschermen.