Met onze partners, gezins- of familieleden delen wij liefde en leed. Uren kunnen gevuld worden met gesprekken over het leven, onze wensen en de uitdagingen die wij tegenkomen. Waar veelal minder over gepraat wordt is de dood en wat dat met zich meebrengt. Gesprekken over dit onderwerp worden liever vermeden en de pijn wanneer een dierbare overlijdt is immens. Het is dan ook niet vreemd, dat men zowel voor als na een overlijden niet graag praat over de juridische gevolgen die daaraan verbonden zijn en de uitdagingen die dat met zich meebrengt.
De verhalen die ik als advocate kan vertellen over die juridische gevolgen en uitdagingen zijn divers. De rode draad daarin is dat dierbaren, erfgenamen, bloed- en aanverwanten geconfronteerd worden met een ingrijpend stel van rechtsgevolgen, die zij eerder niet kenden. Iedereen kent wel de verhalen over ruziënde erfgenamen. De wet biedt echter de mogelijkheid om die ruzies te vermijden of in elk geval zo veel mogelijk te beperken. Wat daarvoor nodig is, is bewustwording van de (rechts)positie van familie- en liefdesrelaties. Daarmee doel ik op het leren kennen en begrijpen van de juridische verhouding tussen uzelf en uw partner, echtgenoot, kinderen en overige familieleden.
Dat geldt voor iedereen, ongeacht geslacht of seksuele geaardheid. Als we begrijpen wat de juridische verhouding is tussen ons en onze partner, echtgenoot, kinderen en familieleden, dan kunnen we doordachte keuzes maken over de gevolgen voor die relaties in geval van ons overlijden. Stel uzelf de volgende vragen: wie erft van mij als ik overlijd? Is het verstandig om in mijn situatie een testament op te stellen? Wil ik iets nalaten aan iemand die geen familie is of aan een stichting?
En de vraag ‘wat wordt van mij geërfd?’ mag niet vergeten worden. Laat ik waardevolle goederen achter? Aandelen, onroerend goed, geld? Hoe wil ik deze verdelen? En kan iemand die geen erfgenaam is aanspraak maken op mijn goederen?
Als er geen testament is, bepaalt de juridische verhouding tussen u en uw gezins- of familieleden die ten tijde van het overlijden bestaan, wie van u zal erven en waarop zij aanspraak kunnen maken. De wet kent een zeer beperkt vangnet voor liefdes- of levenspartners, met wie u niet bent getrouwd en met wie u enkel heeft samengewoond. Als u wilt dat uw levenspartner van u erft, dan moet u dat bij testament regelen. Zo niet, dan kan die levenspartner zeer waarschijnlijk een langdurige en slopende rechtszaak tegemoet zien, om bijvoorbeeld van de wettige erfgenamen alsnog een vruchtgebruik op uw beider woning of andere goederen af te dwingen. De hierboven opgesomde vragen moeten telkens worden beantwoord wanneer uw situatie wijzigt. Zo komt het voor dat iemand een levenspartner als erfgenaam heeft benoemd, maar vergeet het testament te wijzigen nadat de relatie is verbroken. De wet bepaalt dat bij het bestaan van een testament een voormalige echtgenoot daarop geen beroep kan doen, ook al is het testament na echtscheiding ongewijzigd gebleven. Maar ook die wettelijke bepaling is in veel gevallen onvoldoende. Tevens moet u niet vergeten om aandacht te besteden aan lopende (levens)verzekeringen. Als een testament en de begunstiging bij een levensverzekering niet op elkaar zijn afgestemd, dan kan het voorkomen dat de erfgenamen en de begunstigden ruzie krijgen over de verzekeringsuitkering bij overlijden.
De wet regelt precies wie van u erft en wat wordt geërfd. Als u daarvan wilt afwijken,
dan moet u een testament opstellen. Denk daarbij goed na over de inhoud van dat testament. Laat u adviseren over de gevolgen van uw keuzes en de zaken waarop u bedacht moet zijn. Stel dat u ervoor kiest om u gehele vermogen na te laten aan uw geliefde nicht of neef. Zadelt u hen in dat geval op met eventuele aanspraken van anderen? Is het handig om voorafgaand aan uw overlijden bepaalde zaken alvast te schenken? Of wilt u een bijzondere regeling treffen, zodat u zeker weet dat uw erfgenamen verantwoord met uw waardevolle goederen zullen omgaan? Laat u ook adviseren over de wijze waarop uw goederen kunnen worden verdeeld, zodat u geen erfenis achterlaat die in de praktijk lastig uit te voeren is.
Ik hoop dat ik u ervan heb kunnen overtuigen dat het goed is om na te denken over de dood en wat daarvan de gevolgen zijn voor de dierbaren die u achterlaat. Voer indien gewenst gesprekken met uw dierbaren, zodat u bewuste keuzes kunt maken en de zaken goed kunt regelen.
Zo weet u bijna zeker dat wanneer het zover is, uw dierbaren niet worden achtergelaten met moeilijke vraagstukken, ruzies of langdurige rechtszaken om hun rechten te beschermen.